Co stanie się z naszym majątkiem po naszej śmierci? Przepisy prawa [1]Kodeks cywilny, art. 922-1057 k.c. stanowią kompendium wiedzy na ten temat. Normy prawa spadkowego określają zasady regulujące przejście majątku osoby zmarłej na inne uprawnione podmioty. Jak kształtują się zasady dziedziczenia ustawowego? Dowiedz się kto nabywa spadek.
Spis treści
____________________________________________
Na czym polega dziedziczenie ustawowe?
Dziedziczenie ustawowe – w przeciwieństwie do dziedziczenia testamentowego – oznacza, że spadkodawca nie będzie miał możliwości określenia kręgu spadkobierców. Oznacza to, że nie zadecyduje on kto i w jakiej części będzie po nim dziedziczył. Dziedziczenie w tym wypadku będzie odbywało się na określonych zasadach wynikających z kodeksu cywilnego.
Dziedziczenie ustawowe ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca: (1) nie zawarł swojej woli na wypadek śmierci w formie testamentu, albo (2) sporządził testament, ale jest on nieważny z uwagi na obowiązujące przepisy prawa, bądź też (3) powołał w treści testamentu osoby do dziedziczenia, a one np. odrzucają spadek czy (4) powołał do dziedziczenia, ale powołanie to nie obejmuje całości spadku.
Zasady dziedziczenia ustawowego – kto nabywa spadek
Przepisy kodeksu cywilnego wskazują na następujące grupy uprawnionych do dziedziczenia ustawowego. Są to:
- osoby połączone ze spadkodawcą więzami rodzinnymi, co wynika z faktu pokrewieństwa (dzieci, rodzice, rodzeństwo i dzieci rodzeństwa, dziadkowie i ich dzieci),
- osoby połączone ze spadkodawcą innymi więziami o charakterze rodzinnym, które wynikają z czynności prawnych lub orzeczeń sądowych (małżonek i przysposobieni), co obejmuje także pasierbów, których bliskość ze spadkodawcą może być uzasadniana więzami powinowactwa,
- inne podmioty, w tym gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy i Skarb Państwa na których rzecz spadek powinien przypaść w braku innych spadkobierców.
Dziedziczenie określone w przepisach kodeksu cywilnego przebiega według określonej kolejności. Sprawa przedstawia się następująco:
Dziedziczenie małżonka i dzieci
W pierwszej kolejności powołane z ustawy są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Małżonkowi oraz dzieciom, które dziedziczą wraz z nim po spadkodawcy przysługują równe udziały. Przy czym część spadku przypadająca na małżonka nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku.
Dziedziczenie małżonka, rodziców i rodzeństwa
W dalszej kolejności przepisy prawa wskazują na to kto dziedziczy w razie, gdyby spadkodawca nie posiadał dzieci. W razie braku potomstwa, po spadkodawcy dziedziczy jego małżonek wraz z rodzicami spadkodawcy. Udziały spadkowe rodziców spadkodawcy zostały ustalone w sposób sztywny i wynoszą: 1/4 całości spadku. Jednakże, co w sytuacji gdy ojcostwo rodzica spadkodawcy nie zostało ustalone? Wówczas wyjątkowo, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej wraz z małżonkiem spadkodawcy, wynosi: 1/2 całości spadku.
Wobec ustalenia, iż udziały dziedziczących rodziców spadkodawcy wynoszą po 1/4 całości spadku w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, którego udział wynosi 1/2 całości spadku, przyjąć należy, iż w razie śmierci jednego z rodziców, w sytuacji, w której małżonek spadkodawcy żyje i dziedziczy, małżonek ten otrzymuje połowę spadku, a 1/4 całości spadku otrzymuje drugi z rodziców. Pozostała zaś część 1/4 całości spadku dzielona jest proporcjonalnie pomiędzy rodzeństwo spadkodawcy i ich dzieci.
W razie, gdyby małżonek spadkodawcy doszedł do dziedziczenia w zbiegu z jednym z rodziców, ich udziały w spadku są równe. Dotyczy to tylko sytuacji, gdy drugi rodzic nie żyje, a spadkodawca nie ma rodzeństwa. Nie ma także dzieci rodzeństwa, które uzyskałyby prawo dziedziczenia w miejsce zmarłego rodzica.
Istotne jest też to, iż w razie braku dzieci spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i jego dzieci, wówczas cały spadek przypadnie małżonkowi spadkodawcy.
Dziedziczenie dziadków
Dziadkowie spadkodawcy dziedziczą w razie braku zarówno dzieci spadkodawcy, małżonka, rodziców, rodzeństwa i jego dzieci. Wówczas dziadkowie dziedziczą w częściach równych. Natomiast, gdy któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom. W razie braku potomstwa w tym wypadku, ta sama część spadku należna będzie pozostałym dziadkom.
Dziedziczenie pasierbów
W razie braku małżonka spadkodawcy i jego krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, czyli tzw. pasierbom. Dzieci pasierba nie będą uprawnieni do dziedziczenia po małżonku ich dziadka. Dziedziczenie spadku przez pasierbów opiera się na istnieniu stosunku prawnego powinowactwa. Spadek przypada pasierbom w częściach równych, jeżeli żadne z ich rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
A kto nabywa spadek w sytuacji, gdy nie ma żadnej z powyżej wymienionych osób?
Dziedziczenie Gminy lub Skarbu Państwa
Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa dochodzą do dziedziczenia z ustawy jedynie w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił ani małżonka, ani krewnych należących do kręgu spadkobierców ustawowych albo gdy żadna z tych osób nie chce lub nie może dziedziczyć. W takiej sytuacji gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy albo Skarb Państwa nie mogą spadku odrzucić.
Skarb Państwa dochodzi do dziedziczenia ustawowego jedynie w następujących sytuacjach. Gdy niemożliwe jest ustalenie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej. A także, gdy jego ostatnie miejsce zamieszkania było za granicą.
____________________________________________
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie spadkowej, skontaktuj się z nami. Skorzystaj z opieki prawnej na najwyższym poziomie.
Odniesienie:
| ↑1 | Kodeks cywilny, art. 922-1057 k.c. |
|---|
