W kolejnym artykule z serii “Rozumiem umowy”, zgłębimy często pomijane aspekty umów, mające jednak kluczowe znaczenie dla zrozumienia Twojej sytuacji. Naszym celem jest zdemistyfikowanie skomplikowanego języka prawnego i uczynienie go zrozumiałym dla każdego. Niezależnie od doświadczenia czy wiedzy prawniczej. Omówmy więc jak rozwiązać umowę.
Jeśli zastanawiasz się nad daną kwestią – dzisiejszy artykuł jest dla Ciebie. Piszemy o tym, kiedy i jak możesz zakończyć umowę. W praktyce często dochodzi bowiem do sytuacji, w której pomimo początkowych zapewnień i wzajemnego zaufania kontrahentów, któraś ze stron decyduje się na zakończenie umowy. Decyzja ta prowadzi do zakończenia trwania wzajemnych zobowiązań, dlatego też jest to bardzo doniosła kwestia. Istnieje wiele różnych przyczyn, przez które można rozwiązać umowę, jak również różne zasady i procedury, których należy przestrzegać. Zapraszamy do lektury.
Spis treści
Zasady rozwiązania umowy
Przyczyn rozwiązania umów, jak już napisaliśmy powyżej, może być bardzo wiele. Może to być m.in. niewykonanie lub niedopełnienie warunków umowy przez jedną ze stron, upływ okresu, na który umowa była zawarta czy też sytuacja, kiedy na mocy wzajemnego porozumienia obie strony umowy decydują o jej zakończeniu. Istnieje kilka podstawowych zasad związanych z rozwiązywaniem umów:
- Przestrzeganie terminów – umowa może określać np. okres wypowiedzenia, który musi minąć, aby daną umowę uznać za rozwiązaną. Terminu tego musi przestrzegać strona rozwiązująca umowę.
- Forma rozwiązania umowy – w przypadku większości umów, rozwiązanie powinno zostać potwierdzone na piśmie i przekazane drugiej stronie w formie wypowiedzenia lub odstąpienia. Wszystko w tym przypadku zależy jednak od szczegółowych postanowień danej umowy.
- Zgodność z przepisami prawa – rozwiązanie umowy powinno być zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oraz postanowieniami samej umowy. Oznacza to, że już na etapie konstruowania umowy powinieneś zwrócić uwagę na regulacje zawarte np. w Kodeksie cywilnym dotyczące danego rodzaju umowy. Dla przykładu – w przypadku umowy najmu, jeżeli czas trwania najmu nie jest oznaczony, to wtedy obie strony takiej umowy mogą wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów wskazanych przez siebie umowie, a jeżeli nie zawarto takich postanowień – to z zachowaniem terminów wskazanych w art. 673 § 2 Kodeksu.
Rozwiązanie umowy niesie za sobą także odpowiednie skutki. Po pierwsze, jest to wygaśnięcie obowiązków stron. Gdy następuje rozwiązanie umowy strony są co do zasady zwolnione z dalszych zobowiązań wynikających z umowy. Po drugie, skutki dotyczą także uregulowania spraw finansowych. Strony powinny bowiem uregulować wszelkie zaległe płatności, jakie mogą wynikać z rozwiązania umowy. Po trzecie, jest to ochrona poufności. Strony umowy bardzo często, nawet mimo zakończenia trwania danej umowy, powinny nadal przestrzegać zobowiązań dotyczących poufności informacji. Dotyczy to np. tajemnicy handlowej związanej ze swoim kontrahentem.
Jak rozwiązać umowę – sposoby
Rozwiązania umowy możesz dokonać na kilka sposobów:
- na mocy porozumienia stron,
- za wypowiedzeniem,
- poprzez odstąpienie od umowy.
Zakończenie umowy na mocy porozumienia stron
Przede wszystkim strony umowy mogą postanowić o rozwiązaniu umowy na podstawie wzajemnego porozumienia. W takim przypadku zarówno Ty, jak i druga strona, musicie być zgodni co do zakończenia umowy. Możecie także ustalić wszelkie warunki i skutki takiego rozwiązania. Porozumienie stron opiera się na pełnej i dobrowolnej zgodzie obu stron na zakończenie umowy. Oznacza to, że strony są zgodne co do tego, że kontynuacja umowy nie jest w ich interesie lub że wystąpiły okoliczności, które sprawiają, że zakończenie umowy jest najlepszym rozwiązaniem dla obu stron.
W ramach porozumienia stron, zarówno Ty, jak i druga strona, macie możliwość negocjowania warunków rozwiązania umowy. Możecie ustalić wszelkie szczegóły dotyczące zakończenia umowy. Na przykład: data zakończenia, warunki finansowe, podział aktywów lub inne ważne kwestie dotyczące zakończenia umowy. Takie porozumienie warto odpowiednio udokumentować – najlepiej w formie pisemnej. Dokument taki powinien zawierać wszystkie ustalenia i porozumienia obu stron w sprawie zakończenia umowy. Porozumienie stron jako metoda zakończenia umowy daje obu stronom większą kontrolę nad procesem zakończenia umowy. Pozwala również na elastyczność w ustalaniu warunków rozwiązania.
Wypowiedzenie umowy
Drugim ze wskazanych sposobów jest wypowiedzenie umowy. Wypowiedzenie umowy jest jednym z najpowszechniejszych sposobów zakończenia umowy. Może polegać na złożeniu przez Ciebie pisemnego oświadczenia, w którym informujesz drugą stronę o zamiarze rozwiązania umowy w określonym terminie. Bardzo często szczegółowe postanowienia dotyczące tego, jakie są terminy wypowiedzenia danej umowy znajdziesz w samej umowie. Zwykle określa ona, jaki jest termin wypowiedzenia i czy jest to np. jeden miesiąc, trzy miesiące czy też dłuższy okres.
Takie warunki wypowiedzenia zawarte w umowie mogą określać zarówno minimalny okres wypowiedzenia,który musi zostać zachowany, jak i sposób dostarczenia wypowiedzenia drugiej stronie (np. w formie pisemnej). Przestrzeganie tych warunków jest istotne dla ważności wypowiedzenia. Ze względów dowodowych warto zadbać o formę pisemną takiego wypowiedzenia umowy. Wtedy Twoje wypowiedzenie umowy powinno zawierać jasne informacje, takie jak nazwa umowy, którą wypowiadasz, jej numer, datę złożenia wypowiedzenia, określenie strony wypowiadającej umowę, termin wypowiedzenia oraz ewentualnie inne elementy (np. przyczynę, jeśli jest wymagana).
PRAKTYCZNA WSKAZÓWKA
W niektórych umowach istnieją postanowienia, które umożliwiają stronie wypowiedzenie umowy bez podania przyczyny. Oznacza to, że strona może zdecydować się na rozwiązanie umowy bez konkretnego uzasadnienia. W umowie można zawrzeć także postanowienia, zgodnie z którymi wypowiedzenie umowy w danym terminie będzie możliwe tylko jeśli zajdą ku temu ważne przyczyny. Zalicza się do nich: brak dokonania zapłaty przez stronę przez okres kilku miesięcy, brak możliwości współpracy z drugą stroną, zaprzestanie dostaw towarów od kontrahenta, itd. Zawsze sprawdzaj zatem treść umowy i postanowienia dotyczące tego, w jakich przypadkach i terminie będziesz mógł zakończyć (wypowiedzieć) umowę.
Regulacje w umowie dotyczące wypowiedzenia mogą wyglądać np. w ten sposób:
1. Strony mogą wypowiedzieć niniejszą Umowę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego, bez podania przyczyny.
2. Umowa może być rozwiązana z ważnych powodów przez każdą ze Stron przez jednostronne jej wypowiedzenie na koniec miesiąca z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia.
3. Za ważne przyczyny uzasadniające wypowiedzenie umowy przez Zleceniobiorcę uważa się w szczególności zaleganie przez Zleceniodawcę z zapłatą wynagrodzenia za co najmniej 2 miesiące, brak współpracy Zleceniodawcy przy realizacji umowy oraz rażące naruszanie innych postanowień niniejszej Umowy.
4. Wypowiedzenie Umowy powinno nastąpić w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Odstąpienie od umowy
Trzeci sposób dotyczący tego jak rozwiązać umowę jest najbardziej radykalny. Jest to odstąpienie od umowy. Ta forma zakończenia umowy, umożliwia Tobie lub kontrahentowi wycofanie się z umowy ze względu na określone przyczyny lub warunki. Podstawy odstąpienia mogą być określone zarówno w samych umowach, jak i w odpowiednich przepisach prawnych. Postanowienie umowne dotyczące odstąpienia może być uregulowane np. w ten sposób:
1. Kupującemu przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w terminie do dnia 10 lipca 2023 roku. Odstąpienie od umowy wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
2. Odstąpienie od umowy będzie skuteczne, jeżeli odstępujący jednocześnie zapłaci na rzecz drugiej strony odstępne w wysokości 10% ceny przedmiotu umowy opisanej w § 1 Umowy.
W postanowieniach umownych dotyczących odstąpienia możliwe jest zawarcie także regulacji związanych z zapłatą tzw. odstępnego. Zapłata odstępnego ma na celu rekompensatę strat poniesionych przez drugą stronę w wyniku nieprzewidzianego rozwiązania umowy. Taka klauzula w umowie może określać wysokość odstępnego, sposób obliczania odszkodowania oraz warunki, które muszą zostać spełnione, aby otrzymać odszkodowanie. Jeśli chodzi zaś o wysokość takiego odstępnego, to zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2022 roku w sprawie o sygn. akt I NSNc 398/21:
,,Co do zasady wysokość odstępnego strony mogą wskazać według uznania. Z art. 395 k.c. wynika jedynie, że odstępne powinno stanowić oznaczoną sumę pieniężną”.
Ponadto, strona zamierzająca odstąpić od umowy powinna zawiadomić drugą stronę o swoim zamiarze – najlepiej w formie pisemnej. Umowa lub przepisy prawne mogą określać okresy, w których odstąpienie od umowy jest dozwolone. Odstąpienie od umowy posiada zwykle także odpowiednie skutki w zakresie zobowiązań stron i konsekwencji prawnych. Skutki te mogą obejmować między innymi zobowiązanie drugiej strony do zwrotu otrzymanych środków czy też rozwiązanie wszelkich zobowiązań wynikających z umowy.
Różnice pomiędzy wypowiedzeniem a odstąpieniem od umowy
Czym zatem różni się odstąpienie od wypowiedzenia umowy? Odstąpienie ma na celu przywrócenie obu stron do sytuacji, w jakiej się znajdowały przed zawarciem umowy. Skutki odstąpienia są zatem takie, jakby umowa wcale nie była zawarta pomiędzy Tobą a Twoim kontrahentem. Natomiast wypowiedzenie niesie za sobą skutki dopiero od chwili złożenia takiego wypowiedzenia. Zatem w przypadku wypowiedzenia umowy już wykonane wcześniej przez strony umowy świadczenia nie podlegają zwrotowi. Nie trzeba także realizować kolejnych. Natomiast w przypadku odstąpienia, strony zwracają sobie nawzajem otrzymane wcześniej świadczenia.
____________________________________________
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w związku z rozwiązaniem umowy skontaktuj się z nami. Skorzystaj z opieki prawnej na najwyższym poziomie.
