Zgoda pacjenta czym jest i czemu służy? Przykładowo tuż przed planowanym zabiegiem operacyjnym pacjenci otrzymują tzw. formularz zgody. Należy się z nim zapoznać, a następnie w odpowiednim miejscu podpisać. To początek udzielania świadczeń zdrowotnych. Tak też dochodzi do realizacji jednego z najważniejszych praw pacjenta uregulowanego w treści art. 16 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z treścią tego przepisu, pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody. Nadto udzielenie zgody przez pacjenta lub jej brak winno nastąpić po uzyskaniu pełnej informacji o stanie zdrowia. Czyli informacji o rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu na przyszłość. Informacje te powinny być udzielone przez „osobę wykonującą zawód medyczny” w przystępny sposób. 

____________________________________________

 

Przez osobę wykonującą zawód medyczny należy rozumieć osobę uprawnioną – na podstawie odrębnych przepisów prawa – do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny [1]Podstawa prawna: przepis art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tj.: Dz.U. z 2020 r., poz. 295.

 

Prawo Pacjenta i obowiązek lekarza

W obowiązującym obecnie porządku prawnym, przekazywanie pacjentowi informacji jest jednym z podstawowych obowiązków lekarza. Z obowiązkiem tym nierozerwalnie związane jest prawo pacjenta do uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia, co wynika z przepisu art. 9 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Podkreślić nadto należy, iż o obowiązku informowania pacjenta wspominają także ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty  oraz Kodeks Etyki Lekarskiej (KEL).

Przepis art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wyraźnie określa zakres przedmiotowy prawa do informacji. Lekarz nie ma w tym zakresie jakiejkolwiek swobody w jego ocenie. Katalog zawarty w tym przepisie jest bardzo szeroki i w zasadzie dotyczy wszystkich aspektów udzielania świadczenia zdrowotnego. Lekarz ma obowiązek przedstawić pacjentowi informacje o:

  1. stanie zdrowia,
  2. rozpoznaniu,
  3. proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych,
  4. dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania,
  5. wynikach leczenia,
  6. rokowaniu na przyszłość.

 

Objaśniona zgoda pacjenta

Przepis art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty zobowiązuje również lekarza do poinformowania pacjenta i jego przedstawiciela ustawowego o dających się przewidzieć następstwach zastosowania lub zaniechania wybranych czynności leczniczych. Oznacza to zatem, że lekarz powinien poinformować pacjenta o negatywnych następstwach stosowanej metody diagnostycznej lub leczniczej. Wnioskując więc z brzmienia ustawy wydaje się, że pacjent ma prawo zapoznać się z typowymi, zwykle występującymi i bezpośrednimi powikłaniami oraz negatywnymi następstwami procesu leczenia.

Podkreślić więc trzeba, że lekarz odpowiada nie tylko za winę w samym procesie leczenia. Odpowiada także za każdą winę niedotyczącą techniki medycznej. Zatem i za niedoinformowanie pacjenta o ryzyku i skutkach zabiegu. Samo uzyskanie formalnej zgody pacjenta bez poinformowania go o ryzyku i skutkach zabiegu powoduje, że jest to zgoda nieobjaśniona i jako taka jest wadliwa, wskutek czego lekarz działa bez zgody i naraża się na odpowiedzialność cywilną za szkodę wyrządzoną pacjentowi, nawet gdy postępuje zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej. Pacjent musi znać przedmiot zgody, w pełni go rozumieć, a więc musi wiedzieć o proponowanej metodzie leczenia, ryzyku zabiegu i jego następstwach [2]Zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., sygn. akt V CSK 220/07, LEX nr 494157; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 września 2005 r., sygn. akt I ACa 236/05.

 

Przeczytasz też:   INNOWACJE I WYZWANIA W BADANIACH KLINICZNYCH - ASPEKTY PRAWNE

Zgoda pacjenta w orzeczeniach Sądu Najwyższego

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zgodnie z którym informacja udzielana przez lekarza przed zabiegiem powinna zawierać takie dane, które pozwolą pacjentowi podjąć decyzję o wyrażeniu zgody na zabieg z pełną świadomością tego na co się godzi i czego może się spodziewać. Lekarz powinien poinformować pacjenta o rodzaju i celu zabiegu oraz o wszystkich jego następstwach, które są zwykle skutkiem zabiegu. Zarówno tych pożądanych – ze względu na jego cel – skutkach zabiegu, jak i o ewentualnych skutkach ubocznych. Informacja powinna w szczególności obejmować te dające się przewidzieć możliwe następstwa zabiegu, zwłaszcza, jeżeli są to następstwa polegające na znacznym i istotnym uszczerbku zdrowia, które – jako skutek uboczny – wprawdzie występują rzadko lub bardzo rzadko, ale nie można ich wykluczyć i powinna określać stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia.

 

Jak to może wyglądać w praktyce? W praktyce zasadnym jest, aby przed udzieleniem pacjentowi jakichkolwiek świadczeń medycznych osoba, która tych świadczeń będzie mu udzielać, przedstawiła pacjentowi w sposób możliwie przystępny sposób to, co aktualnie będzie u niego wykonywane, dlaczego taki rodzaj świadczenia jest niezbędny dla niego, czy są możliwości udzielenia innego świadczenia medycznego w zamian, a nadto jakie mogą być konsekwencje danego zabiegu i jakie mogą być jego efekty w przyszłości. Pacjent po uzyskaniu tego zakresu informacji powinien mieć również możliwość zadawania pytań. Natomiast obowiązkiem lekarza jest udzielenie na te pytania wyczerpujących odpowiedzi.

W jaki sposób ochronić lekarzy przed roszczeniami? Przeczytaj co napisaliśmy na tematycznym blogu: prawodlalekarzy.pl.

____________________________________________

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie roszczenia pacjentów przeciwko prowadzonemu przez Ciebie podmiotowi leczniczemu, skontaktuj się z nami. Skorzystaj z opieki prawnej na najwyższym poziomie.

 

Odniesienie:

Odniesienie:
1 Podstawa prawna: przepis art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tj.: Dz.U. z 2020 r., poz. 295
2 Zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., sygn. akt V CSK 220/07, LEX nr 494157; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 września 2005 r., sygn. akt I ACa 236/05
Powrót